Tôi về thăm xã Phú Đa
Tìm ông Tổng Cóc chồng bà Xuân Hương
Nắng chiều cuối bãi còn vương
Lúa xanh gợn sóng bức tường đê ngăn
Phú Đa chia làm hai phần
Nửa dân ngoài bãi, nửa dân trong đồng
Trong đê xóm nhỏ đi vòng
Bờ tre, bụi duối uốn cong úp thìa
Khu vườn ổi, mít xum xuê
Năm gian nhà ngói ngoảnh về hướng đông
Giữa nhà kê bộ sa lông
Tivi, cát xét, nê ông bóng đèn
Phân định chủ khách hai bên
Mùa màng thăm hỏi chuyện thêm mặn nồng
Chuyện ông Tổng Cóc có không?
Bên ấm trà đậm cụ Long tâm tình:
Cụ tổ bảy đời sinh thành
ông Cóc họ Nguyễn vốn ngành nhà tôi
Chuyện rằng: từ thuở thiếu thời
Một buổi Cóc dủi ở ngoài bãi sôngô
Trưa về qua chốn đình trung
Thấy ban hội đồng bàn mãi không xong
Có một xác chết trôi sông
Dạt vào trong bãi nằm cong ghê người
Báo quan sợ hạch lôi thôi
Chôn đi sợ giác giết người cũng gay
Bóng chiều đã ngả về tây
Các cụ đang định bó tay ra về
Hè đình điếu thuốc đang vê
Cóc bẩm: Các cụ lo gì, để con
Hội đồng đang lúc đói mòm:
- Không xong thì liệu ăn đòn nhừ xương!
Màn đêm hôm ấy vừa buông
Cóc kéo xác chết lăn tòm xuống sông
Rồi lùa ra tận giữa dòng
Trôi xuôi, dân sự trong lòng hết lo
Kể từ việc ấy nguyên do
Chức trương tuần phụ dân cho Cóc làm
Thấy Cóc chăm chỉ việc làng
Mưu mẹo, đối đáp với quan cũng tài
Lại việc tranh bãi đất bồi
Một đêm chuyển được năm mươi nóc nhà
Có cây, có quả, có hoa
Có cổng, có ngõ thực là xóm quê
Được đất dân làng hả hê
Cóc làm phó lý thu bề thuế sưu
Chỉ vì gia sản quá nghèo
Họ hàng góp ruộng vì yêu Cóc tài
Từ đây Cóc được sánh vai
Vào hàng hương lý trổ tài khéo khôn
Sóng đời danh lợi dập dồn
Lý trưởng, Chánh tổng Cóc vươn lên dần
Nắng chiều đã tắt ngoài sân
Cụ Long hứa sẽ dần dần cấp thêm
Tìm trong tộc phả lưu truyền
Và trong giai thoại còn nguyên ở làng
Có phải đích thực là chàng
Mà Xuân Hương khóc bẽ bàng đứt đuôi
Hay nàng chỉ khóc hộ ai
Như vợ Tổng Cóc là người bạn thân
Vân vân, bao chuyện vân vân
Không sao lý giải ngoài tầm sức tôi
Vì vốn Hán ngữ rất tồi
Phiên dịch, tra cứu nhờ ai bây giờ
Đành chờ! Sốt ruột đành chờ
Kính mong học giả lần mò tìm thêm
Vì trong vốn cũ còn nguyên
Khẳng định danh bất hư truyền câu ca:
- Vĩnh Tường có xã Phú Đa
Có ông Tổng Cóc chồng bà Xuân Hương.
Sách Văn hóa dân gian Vĩnh Phúc