Ngày thong thả ngồi rồi thư viện
Buổi học tan đang chén tỉnh say
Nhác trônglên mái cửa Tây
Bỗng đâu thấy một hai thầy sỹ nho
Người đi trước quảy bồ thư tịch
Người đi sau tay xách cung đàn
Nhập nhò ngoài mái cửa hiên
Kíp sai đồng tử đón ngay học đường
Đứng trước án tỏ tường quê quán
Thưa rằng tôi người huyện Phú Phong
Thuộc về giang phận tỉnh Đông
Con quan huyện doãn bốn dòng thư hương
Có anh huấn đạo Tam Dương
Thuộc về đèn sách văn chương tập tành
Nghe thấy chốn thanh danh văn hiến
Thử vào xem phong cảnh nhường bao
May thay đồng chí tương cầu
Anh em lại được vào hầu quế hương
Khách nghe nói ngồi dừng lại hỏi
Cảnh Tam Trưng xin nói được nghe
Lịch triều được mấy ông nghè
Được bao nhiêu họ thế gia trong làng
Được bao sĩ tử ra tràng
Được bao nhiêu kẻ hào trường trong dân
Lời tiểu đệ lần khân thưa hỏi
Xin đại huynh tỏ đãi phúc nhai
Thưa rằng tam xã dân tôi
Thế Lăng xã nhỏ, Văn thời xã to
Xã điền biệt nạp biệt thu
Xã danh biệt hiệu canh cư hỗn đồng
Nhị quý tộc, ngũ tướng công
Bảng vàng ghi để sắc phong tiền triều
Trung khoa các họ cũng nhiều
Lê triều được bảy, Nguyễn triều được ba
Xét xem trong sổ đăng khoa
Tú tài phỏng độ đôi ba trăm người
Đường tông học các thầy sĩ tử
Nhất nhị trường hay chữ biết bao
Còn như những bậc phú hào
Trong dân kể tính biết bao nhiêu người
Khách nghe nói rụng rời trong dạ
Thưa rằng tôi biệt xã biết chi
Được nghe chỉ dẫn một khi
Thư xem văn vật kém gì đa ngưu
Hành thiện kia khoa mục cũng nhiều
Nhưng mà văn vật ra điều kém xa
Nhân thư thả diễn qua sự tích
Để dò xem long mạch từ đâu
Anh em đồng chí tương cầu
Anh em lại được vào hầu quế huynh
Nay diễn trình
Kìa đình tam xã nọ cầu tư văn
Kìa đình miếu ba dân phụng sự
Nọ chùa Gai một xã đèn hương
Đầu đình có giếng thanh quang
Có cây cổ thụ có hàng nghỉ ngơi
Kìa tổng lĩnh là nơi giá bút
Lọ la đàn là nước rửa nghiên
Đầu rồng là lãnh đôi bên
Mắt rồng đôi chiếc ở bên đầu đình
Bàn cờ nọ nổi dềnh giữa bến
Mộ Trạo kia là án không sai
Trên đình dưới chợ thảnh thơi
Đôi bên hàng xứ nhiều người bán buôn
Chợ Dưng tháng 12 phiên
Chợ Chiều chợ Bưởi chợ liền vui thay
Người xuôi ngược đông tây kéo đến
Khách vãng lai hàng quán nghỉ ngơi
Tháng Giêng mồng sáu tiệc vui
Gần xa nô nức đến chơi hội này
Trên mũ áo sắp bày nghi vệ
Dưới nhà trò các nghệ giở ra
Nhà trò hàng huyện xướng ca
Đôi bên hàng xứ vào ra đánh cờ
Đôi bên tàn quạt phất phơ
Bốn bề đào đã tranh đua tơi bời
Trai tráng lực thi bơi thuyền ván
Gái đương thì đánh dún đu đôi
Trên cầu quan hội ngồi chơi
Dưới thời các vãi, các nơi cúng dàng
Từ chợ cho chí trong làng
Tổ tôm tam cúc đánh tràn cung mây
Nơi thì đào đẹp hát hay
Nơi thì chèo hát leo cây om xòm
Lời tục ngữ bồng con bế cháu
Để đi chơi mùng 6 chợ Dưng
Văn Trưng mở hội ba ngày
Hai giáp hai chạ sánh bày hai bên
Lý trưởng ngồi giữa trông lên
Tân khách quý nghĩa quan viên chơi bời
Tam quan trường mới xây rồi
Nghĩ rằng phong cảnh có nơi nào bằng
Thỉnh kinh thì tại chùa Dăm (Yên Đồng)
Rước đức thánh Khổng chùa Đồng ba anh
Rước nước thì tại Vực Xanh
Nghinh thánh về đình vui thực là vui
ở trên thì đánh cờ người
ở dưới giải vật xem giai cứng mềm
Người xem như thể đóng nêm
Trên đình như thể quan tiền chuỗi khuy
ầm ầm trống đánh giục đi
Lúa xay lợn thả cơm thi ầm ầm
Người sang lấy lửa bên đầm
Người thì đánh cá, người đâm bánh dầy
Người thì giò lụa khéo thay
Người pha đường mật người hay xôi bùi
Người thì cầm đuốc rong chơi
Trống giục cho chóng đoạn thời tiến lên
Bến Dưng thưởng chục quan tiền
Hai lễ đến quý quan viên trông vào
Thiên hạ bàn luận làm sao
Đất nước thế ấy thảo nào lắm quan
Mong cho thóc lúa chan chan
Mong cho phú quý hai năm hội liền
Chú thích:
*Tứ Trưng: xã Tứ Trưng, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.
Nguồn: Tư liệu dân gian
Sưu tầm: Hoàng Lĩnh – Sở VHTT&DL